Συνέντευξη με τον Πάνο Αντωνόπουλο

Ρωτάει ο Αλέξανδρος Δαμουλιάνος

Η Λογοτεχνία πρόσφερε και προσφέρει την κάθε λέξη της, ποτισμένη με την αλμύρα της ματιάς του ήλιου π’ ανατέλλει μονάχα όταν τον βλέπουμε εμείς, ως φόρο τιμής στη Γλώσσα και στην ενίοτε φυσική της πατρίδα.

Οι συγγραφείς επομένως αποτελούσαν ένα είδος αποστόλων που διέδιδαν σε ολάκερα τα πλάτη της οικουμένης τον λόγο του Λόγου. Φυσικά αυτή η αέναη μετάγγιση αίματος στις φλέβες της ψυχής από το ένα έθνος στο άλλο μειώθηκε, ώσπου η, καλπάζουσα στα αερόγλωσσα κύματα της πανσελήνου, Λογοτεχνία έβαλε τον εαυτό της σε μια φόρμα υπερβάλλουσας αστικοποίησης όπου πλέον, ως επί το πλείστον μιλά σε έναν ουρανό δίχως αστέρια.

Ωστόσο η ζωή μέσα σε στιγμές κατάφωρης αδικίας μάς θεωρεί άξιους μιας ηλιόφωτης παρηγοριάς. Είμαι ευγνώμων που ως γράφοντας αλλά κυρίως ως άνθρωπος, στο, όπως τέλος πάντων και ονομάζεται, ζάρι το οποίο ορίζει πόσα βήματα θα κάνουμε τη φορά, που με έφερε να συναντήσω έναν, θα έλεγε κανείς, θνητό θεό του ήθους και της φωτεινόσπλαχνης συγγραφής.

Ο κύριος Πάνος Αντωνόπουλος, ήδη με το πρώτο του μυθιστόρημα «Με το ίδιο βλέμμα», από τις εκδόσεις Πνοή, κατορθώνει πρωτίστως να ταυτίσει τον Συγγραφέα με τον Άνθρωπο, και οποιαδήποτε πράξη επαναφοράς της τιμής του Λόγου προς τον τόπο του γίνεται πλέον συνειδητά.

Βρέθηκα μαζί του και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια κουβέντα που είχαμε και που πιστεύω πως θα αποδειχτεί μια αρκετά άρτια πυξίδα, ειδικά για τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς.

Συνέντευξη

Κύριε Αντωνόπουλε, καταρχάς θα ήθελα σας ευχαριστήσω από καρδιάς για τη συνέντευξη που παραχωρείτε στους «Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών» και σε μένα, δεδομένου του ιδιαιτέρως βεβαρημένου προγράμματός σας. Θα ήθελα να αρχίσουμε με μια, κατατοπιστικού και εισαγωγικού τύπου, ερώτηση. Το βιβλίο σας είναι βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. Θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες που δεν το έχουν διαβάσει ακόμα το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο που χρησιμοποιήσατε ως καμβά για να ξετυλίξετε την υπόθεση, καθώς επίσης και γιατί επιλέξατε τα συγκεκριμένα ατόφια, χρονικά και ανθρώπινα χρονικά μοτίβα; Μήπως βρίσκετε κάποιες ομοιότητες με τον σημερινό παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό ρυθμό των λαών, και αν υπάρχουν διαφορές πού εντοπίζονται;

Π.Α. Εγώ σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή που μου κάνετε να με φιλοξενήσετε στην έγκριτη αυτή ιστοσελίδα που τόσα έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει στο βιβλίο. Το χρονικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η ιστορία -ή μάλλον οι ιστορίες- του βιβλίου «Με το ίδιο βλέμμα» αγγίζει ένα διάστημα περίπου πενήντα ετών εντός των οποίων σημειώθηκαν στη χώρα μας αρκετές, κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές ζυμώσεις. Δεν πρόκειται για ένα ιστορικό βιβλίο αλλά για ένα βιογραφικό μυθιστόρημα με ιστορικές αναφορές. Αναφορές οι οποίες παραπέμπουν σε  αντίστοιχα γεγονότα του σήμερα, δημιουργώντας στη νόηση του αναγνώστη παραλληλισμούς και εγείροντάς του παρόμοια συναισθήματα με αυτά των ηρώων. Σε αυτό βέβαια βοηθά και η συγχρονικότητα της δεύτερης φωνής, του επινοημένου συγγραφέα.

Πόσο δύσκολη ή εύκολη είναι η ανάμειξη μυθοπλασίας με πραγματικά συμβάντα;

Π.Α. Αρκετά δύσκολο. Είναι σαν να έχεις τα υλικά για την εκτέλεση μιας συνταγής, αλλά αρκούν μόνο αυτά; Η δυσκολία έγκειται στο να τοποθετήσεις την πραγματική ιστορία σε ένα κόσμο μυθοπλαστικό, να δημιουργήσεις την πλοκή εντός της οποίας οι ιστορίες θα αποκτήσουν αρχή, μέση και τέλος, οι χαρακτήρες θα μετατραπούν σε μυθιστορηματικούς ήρωες, οι λέξεις θα κεντήσουν με κλωστή την πραγματική ιστορία, ένα τουλάχιστον καλαίσθητο έργο.

Η καθαρή μυθοπλασία ή μια αμιγώς ιστορική εξιστόρηση προσφέρουν έναν μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας και μία ίσως πυρωμένη βελούδινη «απενοχοποίηση» συγγραφέα;

Π.Α. Η ιστορική αναφορά είναι ίσως το άλλοθι ενός συγγραφέα, μία εύσχημη δικαιολογία για να ξεκινήσει να γράφει. Η αμιγώς ιστορική αφήγηση δείχνει τον δρόμο στον συγγραφέα, αλλά πολλές φορές αυτός ο δρόμος είναι δύσβατος και κρύβει παγίδες. Δεν αρκεί μια απλή εξιστόρηση αλλά απαιτείται από τον δημιουργό του έργου να μεταγράψει την ιστορική μαρτυρία σε ένα μυθιστόρημα, το οποίο επιβάλλεται να έχει όλα τα χαρακτηριστικά του είδους.

Τώρα, θα ήθελα να εισέλθουμε στο μεδούλι του πονήματός σας. Περιγράφετε σχέσεις πρωτόγνωρης ερωτικής τρυφερότητας, στα όρια ενός αυτοεξόριστου ρομαντισμού, μάλιστα, θα έλεγα, στα υψίπεδα της συντροφικότητας. Βλέπετε ή νιώθετε να υπάρχει αγάπη άξια να αντισταθεί στη σάρωση των πάντων από την οικειοθελή παρακμή μας;

Π.Α. Επιτρέψτε μου να παραμένω ρομαντικός. Η αγάπη είναι μία έννοια στην οποία πιστεύω ακράδαντα, καθώς και στα οφέλη αυτής. Έχω την αίσθηση ότι προτάσσοντας ένα τέτοιο μεγαλειώδες συναίσθημα ακόμα και στην πιο δύσκολη συνθήκη, οι γωνίες λειαίνονται, η οξύτητα των αντιδράσεων μειώνεται, η άτεγκτη στάση υποχωρεί. Η άδολη αγάπη έχει μεγάλη δύναμη, πιο μεγάλη από κάθε συναίσθημα.

Ως το πρώτο σας πόνημα, πόσο δελεαστικό ήταν να ακολουθήσετε την ατραπό βιβλίων που σκορπούν μια άνευ σκοπού συγκίνηση μα στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν βοηθούν την εκγύμναση του νου όπως θα έπρεπε;

Π.Α. Έλαβα σοβαρά υπόψη μου την υπάρχουσα λογοτεχνική παραγωγή. Πιστεύω στην οικονομία των λέξεων. Αν με ρωτήσετε, ακόμη και σήμερα, διαβάζοντας το βιβλίο, θα βρω πράγματα να αφαιρέσω. Πιστεύω στη λιτότητα, στη δύναμη μιας απλής περιγραφής. Νιώθω πως οι πλουμιστές λέξεις, οι συγγραφικοί πλεονασμοί, οι γλαφυρές περιγραφές έχουν λίγα να δώσουν στον αναγνώστη. Η ουσία ενός βιβλίου – και μιλάω ως αναγνώστης τώρα – θεωρώ πως κρύβεται σε μια παρατακτική σύνταξη, σε μικρές προτάσεις, ακόμα και σε μία λέξη. Δεν έχετε κι εσείς προσέξει πως, αφού διαβάζουμε τα βιβλία – και αποφασίζουμε πως κάποια μας αρέσουν λιγότερο και αλλά περισσότερο – όταν τελικά επαναφέρουμε στη μνήμη το κείμενο, συγκεκριμένες λέξεις ή προτάσεις επανέρχονται; Αυτές οι προτάσεις, αυτές οι λέξεις, είναι η ουσία του κάθε πονήματος.

«Πέντε χρόνια δούλεψα συνολικά στον Βόλο. Πέντε χρόνια που σηματοδότησαν τη μετάβασή μου από την αθωότητα στην ενηλικίωση». Η ταχύτητα με την οποία μεγαλώνουμε ξεπερνάει το πώς την αντιλαμβανόμαστε, και τελικά η ωρίμανση είναι πάντα και εξωτερική και εσωτερική; Και τι εννοούμε με τη λέξη «ωρίμανση»;

Π.Α. Ο χρόνος είναι μια σχετική έννοια που επινοήθηκε για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες φόρμες. Όμως η ωρίμανση είναι κάτι διαφορετικό, κάτι που ξεφεύγει από το στενό πλαίσιο του ημερολογιακού χρόνου. Μπορεί κάποιος να ωριμάσει από μία κατάσταση που θα συμβεί σε μία δεδομένη χρονική στιγμή, και αυτό μπορεί να διαρκέσει πέντε λεπτά. Η συνειδητοποίηση της κατάστασης είναι η ωρίμανση.

Γνωρίζω την πεποίθησή σας, ότι για να ονομαστεί κάποιος «Συγγραφέας» θα πρέπει να έχει εκδώσει τουλάχιστον πέντε με έξι βιβλία. Πώς βρίσκετε τη σημερινή ευκολία κατάκτησης αυτού του, ας πούμε, τίτλου ήδη από το πρώτο πόνημα;

Π.Α. Δεν διαφωνώ με τον τίτλο του συγγραφέα ακόμα και από το πρώτο πόνημα αλλά σίγουρα διαφωνώ με τον τρόπο που τοποθετεί ο δημιουργός τον εαυτό του στη λογοτεχνική κλίμακα. Αυτό δεν σημαίνει πως πιστεύω σε μία κάστα λογοτεχνών. Η δυνατότητα έκφρασης είναι ένα αναντίρρητο δικαίωμα. Θεωρώ όμως πως επιτυχημένος συγγραφέας είναι αυτός που θα καταφέρει να συνομιλήσει με το κοινό του περισσότερο από δύο ή τρία  χρόνια. Αυτό θα είναι μια μεγάλη επιτυχία αυτήν την εποχή.

Έχετε ασχοληθεί και με την θεατρική συγγραφή. Το έργο σας «Το ελάφι» έχει βραβευτεί από την Ένωση Ελλήνων Σεναριογράφων και το Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης». Τα σύνορα των Τεχνών παρεισφρέουν μεταξύ τους;

Π.Α. Το θεατρικό κείμενο είναι σίγουρα κι αυτό ένα λογοτεχνικό έργο, συνεπώς υπό τη σκέπη της λογοτεχνίας μπορούν να συνυπάρξουν πολλά είδη και να συμπληρώνουν το ένα το άλλο.

Το 2018 ιδρύσατε το site πολιτισμού Envivlio.com του οποίου είστε διαχειριστής. Ο κόσμος, νομίζετε, μπορεί να επαναπατρίσει την κουλτούρα και την παιδεία του, και αν ναι, με ποιους τρόπους;

Π.Α.Το «εν βιβλίω» είναι μια ιστοσελίδα που προτείνει επίμονα στο κοινό να κοιτάξει πάλι τη λογοτεχνία. Υπενθυμίζει τη δύναμη της γραφής, τη σπουδαιότητα των λέξεων, την αναγκαιότητα των απόψεων. Και μαζί με άλλες σπουδαίες ιστοσελίδες, η ομάδα του envivlio.com προσπαθεί να στρέψει το βλέμμα των χρηστών του διαδικτύου σε κάτι που ευτυχώς έχει καταφέρει να επιβιώσει, στο βιβλίο. Θα έλεγα πως η ιστοσελίδα αυτή είναι ένας δούρειος ίππος που δημιουργήθηκε εντός του τεχνολογικού πλαισίου (ίντερνετ, socialmedia), τα οποία όμως στην ουσία αντιμάχεται, μιας και ο τελικός σκοπός είναι η επιστροφή στο βιβλίο, στο θέατρο, στη λογοτεχνία εν γένει.

Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα για το Βιβλίο;

Π.Α. Ελπίζω και εύχομαι να βλέπω στο δρόμο ανθρώπους να κρατούν βιβλία και όχι κινητά, να είναι περήφανοι για τα αγαπημένα τους αναγνώσματα και να τα αναφέρουν με κάθε ευκαιρία σε κάθε συναναστροφή τους. Να συζητούν για κείμενα που θα τα έχουν αφομοιώσει, «οδηγούς» στην, κακά τα ψέματα, δύσκολη καθημερινότητα.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς για αυτή την άκρως εποικοδομητική συζήτηση, η οποία θαρρώ θα βάλει αρκετούς σε διαδικασία αναθεώρησης πολλών «δεδομένων». Σας εύχομαι ολόψυχα καλοτάξιδο το βιβλίο σας και να το διαδεχτούν ένα πλήθος επιτυχημένων έργων σας. Θα ήθελα να σας παρακαλέσω, απευθυνόμενος στους αναγνώστες μας να πείτε οτιδήποτε νομίζετε πως εμπεριέχει ελπίδα.

Π.Α. Είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο το γεγονός πως σε αυτήν την εποχή της τεχνολογικής επικυριαρχίας, η λογοτεχνική παραγωγή δεν σταματά. Νέοι πεζογράφοι καταθέτουν τη δική τους φωνή, επικοινωνούν τα μηνύματά τους και συναντούν ένα βαθιά σκεπτόμενο κοινό.

Σας ευχαριστώ θερμά.

​Π.Α. Εγώ σας ευχαριστώ.

ΠΗΓΗ: www.thematofylakes.gr